چرا آگاهی در دوران بارداری اهمیت دارد؟

دوران بارداری یکی از حساس‌ترین و زیباترین مراحل زندگی هر زن است. در این زمان، توجه به سلامت عمومی و دهانی مادر اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا مشکلات درمان‌نشده دهان و دندان می‌توانند بر سلامت جنین نیز اثر بگذارند. یکی از نگرانی‌های شایع مادران باردار، انجام رادیوگرافی دندانی و فک و صورت است.

آیا رادیوگرافی در دوران بارداری خطرناک است؟

به طور کلی، میزان اشعه در رادیوگرافی‌های دندانی بسیار پایین است و اگر اصول حفاظتی رعایت شود، هیچ خطری برای مادر و جنین ندارد. برای درک بهتر، میزان پرتوگیری در یک رادیوگرافی داخل دهانی معمولی (پری‌آپیکال یا بایت‌وینگ) حدود ۰.۰۰۵ میلی‌سیورت(معادل کمتر از ۱ روز پرتوگیری طبیعی محیطی) و میزان پرتوگیری در تصاویر پانورامیک (OPG) حدود ۰.۰۲ میلی سیورت (معادل ۲/۵ روز پرتوگیری طبیعی محیطی) است در حالی که حد مجاز پرتوگیری در دوران بارداری ۵ میلی‌سیورت می‌باشد، یعنی به ترتیب هزار برابر  و دویست و پنجاه برابر کمتر از حد مجاز.

چرا ممکن است رادیوگرافی لازم باشد؟

در دوران بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی، احتمال بروز بیماری‌های لثه، التهاب و عفونت‌های دندانی بیشتر می‌شود.

گاهی برای تشخیص دقیق یا درمان مناسب، نیاز به عکس رادیوگرافی وجود دارد.

نادیده گرفتن مشکلات دهانی ممکن است باعث درد، تب، عفونت و حتی تأثیر منفی بر سلامت عمومی مادر و جنین شود.

اقدامات حفاظتی هنگام رادیوگرافی

رادیولوژیست‌های فک و صورت برای حفاظت از مادر و جنین، اقدامات زیر را رعایت می‌کنند:

1- استفاده از پیش‌بند سربی با محافظ تیروئید

نکته: در تصویر برداری پانورامیک (OPG) از محافظ تیروئید استفاده نمی شود زیرا مسیر و زاویه تابش از پشت سر بیمار تابیده می‌شود و همچنین در صورت استفاده از محافظ تیروئید در این تصویر برداری ممکن است در نواحی چانه، ریشه‌های دندان های قدامی، یا فک پایین سایه بیندازد و تصویر را خراب کند.به همین دلیل، استفاده از محافظ تیروئید می‌تواند کیفیت تشخیصی تصویر را کاهش دهد.

2- به‌کارگیری سیستم‌های دیجیتال با دوز پایین

3- محدود کردن پرتو فقط به ناحیه مورد نیاز (Collimation)

4- تنظیم دستگاه برای کوتاه‌ترین زمان تابش ممکن

5-انجام رادیوگرافی فقط در صورت ضرورت تشخیصی

6- در صورت امکان، انجام عکس‌برداری در سه‌ماهه دوم بارداری

توصیه‌هایی برای مادران باردار

-پیش از انجام هرگونه رادیوگرافی، حتماً پزشک و دندانپزشک را از بارداری خود مطلع کنید.

-در صورت وجود درد، عفونت یا تورم، درمان را به تعویق نیندازید.

-مراقبت از دندان‌ها با مسواک، نخ دندان و تغذیه سالم، احتمال نیاز به رادیوگرافی را کاهش می‌دهد.

-در صورت اضطراب، درباره‌ نگرانی‌های خود با دندانپزشک یا رادیولوژیست صحبت کنید.

نکات مهم:

-اشعه‌ مورد استفاده در رادیوگرافی دندانی به ناحیه شکم یا رحم نمی‌رسد.

هیچ مطالعه‌ای تاکنون اثبات نکرده که رادیوگرافی دندانی باعث ناهنجاری یا سقط شود.

نتیجه گیری:

رادیوگرافی دندانی در دوران بارداری، در صورت لزوم و با رعایت اصول ایمنی، کاملاً بی‌خطر است.

بی‌توجهی به درمان‌های ضروری می‌تواند خطر بیشتری برای مادر و جنین داشته باشد.

با همکاری بین دندانپزشک، رادیولوژیست و مادر، می‌توان بهترین تصمیم درمانی را با اطمینان خاطر اتخاذ کرد.

دکتر «سید محمدعلی پیراسته»، متخصص رادیولوژی دهان، فک و صورت و عضو هیأت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز