ارتودنسی چیست ؟

 ارتودنسی یک رشته خاص از دندانپزشکی است که به منظور تراز و صاف کردن ظاهر دندان‌ها و رفع مشکلات مربوط به فک انجام می‌شود.

متخصص ارتودنسی (ارتودنتیست) با استفاده از وسایل ویژه، سعی در اصلاح نامرتبی دندان‌ ها و ناهماهنگی‌ های بین فکی دارد، که این وسایل می توانند ثابت یا متحرک باشند. وسایل

ثابت قابل جا به جا کردن نیستند، در حالی که وسایل متحرک (پلاک متحرک) قابل گذاشتن و برداشتن توسط بیمار و یا دندانپزشک است و درمان های ضمن رشد بر روی فک ها توسط

پلاک های متحرک انجام می گیرد.

علت نامرتب بودن دندان ها :

از رایج ترین دلایلی که باعث نامرتبی دندان ها می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. دندان ها در زمان مناسب در نیامده اند.
2. فضای کافی در فک وجود ندارد.
3. در میان دندان ها، دندان اضافی وجود دارد.
4. تعدادی از دندان ها به شکل مادرزادی غایب باشند.
5. اندازه دندان ها نسبت به اندازه فک خیلی کوچک یا بزرگ هستند.

      6. ممکن است یک عادت مضر همچون مکیدن انگشت شست ، جویدن ناخن ، بردن قلم به دهان و یا عادت های دیگر وجود داشته باشد.

       عوارض انجام ندادن ارتودنسی:

• افزون بر مسأله زیبایی، گاهی به علت نامرتبی دندان ها، گاز گرفتن پیاپی زبان یا گونه پیش می آید، همچنین دندان ها به آسانی تمیز نمی شوند و در نتیجه پوسیدگی و مشکلات لثه را به همراه خواهد داشت.
• در برخی موارد اختلال در صحبت کردن ، بلعیدن و جویدن را به همراه دارد.
• می تواند باعث سردرد های مزمن یا دردهای صورت شود (گاهی به دلیل تنگی فک، مشکلات تنفسی همچون نفس کشیدن از طریق دهان ایجاد می شود) .

بهترین زمان برای آغاز درمان ارتودنسی

بهترین زمان برای گذاشتن دستگاه های ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی تعیین می شود، سن بیشتر افرادی که تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرند، کمتر از 20 سال است و مناسب

ترین سن برای انجام معاینه ارتودنسی 6 تا هفت سالگی، همزمان با رویش اولین دندان دائمی است. زمان دیگر برای معاینه ارتودنسی، سن  10 نا 12 سالگی پیش از این که دندان های

دائمی به طور کامل رویش می یابند، است.

مراقبت های لازم در هنگام درمان ارتودنسی متحرک:

• دستگاه های متحرک ارتودنسی باید چند ماه به شکل شبانه روزی استفاده شود و تنها هنگام غذا خوردن، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان این دستگاه از دهان خارج می شود.

در روزهای نخست درمان که بیمار به پلاک متحرک عادت ندارد، می تواند روزانه چهار تا 6 ساعت از آن استفاده کند و به تدریج زمان را افزایش دهد .

•  بیمار باید توجه کافی به بهداشت دهان و پلاک داشته باشد و همیشه یک مسواک به همراه خود داشته باشد و به محض خوردن غذا یا هر چیز دیگر بلافاصله دندان ها را تمیز و از پلاک استفاده کند، که برای شست و شوی پلاک می توان از مسواک و خمیر دندان استفاده کرد.
•  هرگز پلاک، درون آب داغ و یا سفید کننده شیمیایی قرار داده نشود.
•  در ساعاتی که از پلاک استفاده نمی شود حتما آن را در یک ظرف در بسته یا جعبه مخصوص قرار گیرد و جهت جلوگیری از شکستگی و گم شدن، در جای مطمئنی قرار داده شود.

• دستگاه های پیچ داری که برای رفع تنگی فک تجویز شده اند 24 ساعته استفاده گردد و پیچ در زمان تعیین شده باز شود.
• از کم یا زیاد کردن نیروی فنرهای فعال شده خودداری شود .
• برای برداشتن پلاک از ناخن انگشت اشاره هر دو دست کمک گرفته شود و گیره های روی دندان های کرسی را آزاد و از گرفتن اجزای سیمی دیگر خودداری شود.
• در هنگام ورزش هایی که احتمال ضربه وجود دارد، از محافظ مخصوص دهان باید استفاده شود، در غیر این صورت احتمال آسیب به دندان ها، لب ها و دستگاه افزایش می یابد.
• برای جلوگیری از شکسته و کج شدن اجزای دستگاه های ارتودنسی بهتر است، از خوردن مواد غذایی چسبنده همچون آجیل، شکلات، آدامس، چیپس و سوهان پرهیز شود .
• در صورت استفاده درست از پلاک، بسیاری از ناهنجاری های دندانی و اسکلتی بیمار به سادگی درمان می شود و در صورتی که از پلاک به خوبی استفاده نشود، ممکن است به هم ریختگی و نامرتبی دندان ها به وضعیت اولیه برگردد.
•  اگر دستگاه ارتودنسی شکست و یا از جای خود خارج شد، باید هر چه سریع تر به ارتودنتیست مراجعه کرد./ف.حسینی مجد

  دکتر «فرزانه گل افشان»، متخصص و عضو هیأت علمی گروه آموزشی دندانپزشکی ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز