فلوراید یکی از عناصر معدنی موجود در طبیعت است که در آب، خاک و هوا یافت می شود   این عنصر در طبیعت به طور آزاد وجود ندارد و در ترکیب با سایر عناصر به وجود می آید.

وقتی که فلوراید به صورت خوراکی یا موضعی و یا هر دو مصرف شود، مقاومت دندان در مقابل پوسیدگی را افزایش می دهد. میزان موفقیت در انجام این عمل بستگی به سن دندانی کودک، غلظت، دوام و تعداد دفعات مصرف دارد. پژوهش ها نشان داده است که خواص ضدپوسیدگی فلوراید به روش های مختلفی اعمال می گردد.

1. افزایش مقاومت بافت دندان به پوسیدگی
2. کاهش توانایی پوسیدگی زایی پلاک دندان

چگونه از فلوراید استفاده کنیم؟

به طور اساسی دو روش در معالجه با فلوراید وجود دارد:

1. روش سیستمیک (فلوراید موجود در مواد غذایی و آب آشامیدنی)
2. روش موضعی (فلورایدی که بر روی دندان گذاشته می شود)

این دو روش را می توان به طور جداگانه یا با هم به کار برد.

به طور کلی مقدار فلورایدی که به بدن می رسد بستگی به این دارد که در چه منطقه ای زندگی می کنیم و چه نوع آب و غذایی مصرف می کنیم.

روش سیستمیک:

1-فلوراید آب آشامیدنی: از نظر فواید حاصل از مصرف فلوراید برای سلامت دندانها و از نظر اطمینان و اقتصادی بودن نشان داده شده که مؤثرترین روش جلوگیری از پوسیدگی دندان مصرف فلوراید از طریق آب آشامیدنی می باشد و استفاده از آب مستلزم هیچ همکاری خاصی از جانب افراد مصرف کننده نمی باشد.

مقادیر زیاد فلوراید آب(بیشتر ازppm7)، دندان ها را بد شکل می سازد و فلوراید آب این گونه مناطق باید مهار شود. در مناطقی که فلوراید آب کم است افراد باید فلوراید مکمل دریافت کنند.

2-فلوراید مکمل: به شکل قرص و قطره می باشد و فقط برای کودکانی که غلظت فلوراید آب آشامیدنی

منطقه آنها کمتر از حد مجاز می باشد، با توجه به سن کودک، تحت نظر دندانپزشک تجویز می گردد.

روش موضعی:

1. درمان با فلوراید توسط دندانپزشک

دندانپزشک محلول، ژل یا وارنیش های تغلیظ شده فلوراید را بر اساس ریسک و شدت پوسیدگی به کار می برد. درمان با فلوراید در افراد دارای پوسیدگی متوسط هر 6 ماه یکبار و در افراد با ریسک بالای پوسیدگی هر سه ماه یکبار انجام می شود. پس از درمان موضعی با فلوراید به مدت 30 دقیقه به کودک اجازه خوردن و نوشیدن نباید داده شود.

2. فلورایدی که توسط خود بیمار استفاده می شود:

سه نوع از فرآورده های فلوراید، شامل خمیر دندان، دهان شویه و ژل های دارای فلوراید جهت مصرف در منزل در نظر گرفته شده است.

خمیردندان های دارای فلوراید: بی شک شایع ترین و گسترده ترین روش استفاده از فلوراید موضعی می باشد. در کودکان به مقدار کم توصیه می شود به خصوص در کودکان زیر سه سال به علت بلع آن به مقدار کم تجویز می شود و باید تنها به اندازه یک دانه برنج استفاده گردد. این میزان در کودکان سه تا پنج سال به اندازه یک دانه نخود می باشد.

در افراد بالای پنج سال، مقدار خمیردندان لازم برای پوشاندن پرزهای مسواک 2 گرم است، که میزان 2 میلی گرم فلوراید را فراهم می سازد.

دهان شویه های فلوراید: مصرف این دهان شویه ها در کودکان زیر 6 سال به علت عدم توانایی در کنترل بلع توصیه نمی شوند.

ژل و دهان شویه در افرادی که دارای حساسیت زیاد به پوسیدگی هستند پیشنهاد می شود.

در بیشتر بررسی ها، دهان شویه 2/0 درصد سدیم فلوراید به شکل هفتگی و 05/0 درصد سدیم فلوراید به صورت روزانه (قبل از خواب و پس از مسواک دندان ها) تجویز می گردد.

عوارض جانبی فلوراید:

استفاده از میزان بالای فلوراید مشابه هر داروی دیگر، عوارضی را در پی خواهد داشت (به ویژه در کودکان).

بلع فلوراید در مقادیر زیاد و به مدت طولانی باعث عوارضی مانند لکه دار شدن سطح دندان ها، مشکلات استخوانی و در مسمومیت های حاد سبب ایجاد تهوع، استفراغ و درد شکم می شود.

در مسمومیت مزمن (فلوروزیس دندانی) که عامل اصلی آن مصرف آب آشامیدنی حاوی مقادیر بالای فلوراید از زمان تولد به بعد است، در شکل خفیف، لکه های کوچک سفید مات روی مینای دندان پدید می آید و در موارد شدید، دندان ها قهوه ای شده و در آنها حفره و فرورفتگی ایجاد می شود.

دکتر «آزاده رفیعی»، متخصص دندانپزشکی کودکان و عضو هیأت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز