شروع برنامه مراقبت از دهان و دندان های کودکان برای داشتن دندان های سالم باید از دوران نوزادی آغاز شود . والدین باید بدانند که مسئولیت انجام این کار بر عهده آنهاست . بنابراین باید اطلاعات کافی در این مورد به والدین داده شود . برنامه پیشگیری شامل موارد مختلفی از جمله  تنظیم برنامه غذایی، فلوراید مطلوب و حذف میکروب ها از سطوح دندانی می باشد.

همه موارد مهم است ولی حذف پلاک میکروبی در نوزادان یا کودک خردسال در اغلب موارد به فراموشی سپرده می شود. پلاک میکروبی، لایه چسبنده ای از تعداد زیادی باکتری، ذرات غذایی و ترکیبات بزاق است که به دندان می چسبد و در صورت جدا نشدن باعث پوسیدگی دندان می شود.  برداشتن این پلاکها با رویش اولین دندانها باید شروع شود. شیر خوار یا حتی کودکان قادر به این کار نیستند، بنابراین والدین، مسئول تمیز کردن دندان های آنها هستند .

 مسواک زدن اولیه می تواند روی میز تعویض لباس یا در حالی که والدین نشسته و کودک را به پشت خوابانده اند، انجام شود . در این حالت، راحت تر می توان با فشار ملایم انگشتان دهان را باز کرده و مسواک را برای تمیز کردن دندان ها وارد دهان کرد. با افزایش تعداد دندانها دقت بیشتری برای تمیز کردن دندانها لازم است.

 پاک کردن دندانها در سنین نوزادی با یک تکه پارچه یا گاز خیس توصیه می شود.  نوپایان مایل هستند خودشان مسواک را در دست گرفته و مسواک زدن را تقلید کنند که می توان مسواکی به اندازه مناسب و دسته ای پهن در اختیار کودک گذاشت، ولی این امر جایگزین مسواک زدن با دقت توسط والدین نمی شود . پیشنهاد می شود مسواک زدن ابتدا روزانه یک نوبت و ترجیحاً  شبها انجام شود.

 با بالا رفتن سن کودک افزایش نوبت های مسواک زدن بعد از وعده های غذایی توصیه می شود. در6 ماهگی دندان های کودک را با یک مسواک نرم یا یک تکه پارچه مرطوب نرم تمیز کنید. این کار با رویش اولین دندان آغاز می شود.

 استفاده از خمیردندان تا پیش از 2 سالگی الزامی نیست، ولی می توان به اندازه کمی از خمیردندان استفاده کرد .اگر کودک عادت به مکیدن شست یا پستانک دارد، برای ترک آن کمک کنید. در سنین میانی دوران کودکی، در صورت لزوم از فلوراید تکمیلی نیز می توان استفاده کرد .

مسواک مناسب برای کودکان:

بهتر است مسواکی که اندازه آن متناسب با دهان کودک است انتخاب کنید. در ابتدا که مسواک زدن بر عهده والدین است مسواک های با دسته بلند مناسب تر است.

 به علت تعداد کم دندان ها و کوچک بودن حفره دهان، استفاده از مسواک با سر کوچک راحت تر است.  باید از مسواک هایی با برس نرم استفاده کرد .رنگ و طرح هایی برای مسواک انتخاب شود که کودک تمایل بیشتری برای مسواک زدن نشان دهد . بر حسب میزان استفاده از مسواک، معمولاً هر سه تا چهار ماه یکبار آنها را تعویض کنید. پس از مسواک زدن آن را با آب بشویید تا خمیر دندان و ذرات غذایی از سطح آن پاک شود. سپس آن را در معرض هوا قرارداده تا خشک شود. روی مسواک را نپوشانید یا در ظرف در بسته قرار ندهید، این کار باعث رشد باکتری می شود.

 استفاده از نخ دندان در کودکان سنین پایین تر به علت کوچکی حفره دهان و عدم همکاری کودک مشکل است. بنابراین، می توان از وسایلی مانند نگهدارنده های نخ دندان موجود در داروخانه ها برای عبور نخ از بین دندانهای عقب کودک استفاده کرد. به تازگی استفاده از مسواک های برقی نیز رایج شده است. با توجه به اینکه کیفیت برداشت پلاک با مسواک های برقی ودستی مشابه است، لزومی برای استفاده از آنها در کودکان خردسال وجود ندارد.

دکتر مریم پاک نیت، متخصص دندانپزشکی کودکان و عضو هیأت علمی دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز